نشست سینما و انتخابات

در دانشکده حقوق و علوم سیاسی برگزار شد

 

بررسی نقش سینما در روند انتخابات و تاثیرمتقابل سیاست و سینما، از مباحث قابل توجه دنیای امروز است. نشست سینما و انتخابات گامی در جهت شناخت و بررسی ابعاد تاثیرگذاری این دو حوزه بریکدیگر بود. اساتید دانشگاه و کارشناسان صنعت سینما در " نشست انتخابات و سینما"  که با همکاری دانشکده حقوق و علوم سیاسی و  بنیاد سینمایی فارابی، در صبح روز دوشنبه 24 اردیبهشت 1397 در سالن کنفرانس دانشکده برگزار شد، به این مهم پرداختند.

دراین جلسه، دکتر الهه کولایی استاد مطالعات منطقه ای دانشگاه تهران، دکتر ناصر هادیان استاد روابط بین­الملل دانشگاه تهران، محمد مهدی عسگرپور کارگردان و نویسنده سینما، دکتر محمدهادی کریمی کارگردان و نویسنده سینما، دکتر یوسف مولایی استاد حقوق بین‌الملل دانشگاه تهران، دکتر عبدالحسین لاله نویسنده و کارگردان سینما و دکتر مجید حسینی استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران، به ایراد سخنرانی پرداختند.

دکتر عبدالحسین لاله در ابتدای این نشست اظهار کرد: سینماگران بر این اعتقادند سینما شیپوری نیست که بتوان در آن دمید و این هنر ابزاری نیست که بتوان هدف‌گذاری‌های سیاسی را در آن مستقیم جاری کرد و برای این مهم باید شیوه‌هایی را در نظر گرفت و هنر هفتم انعکاس دهنده واقعیت‌های ملموس و غیر ملموس و ایده‌آل‌ها است. سینماگران بر این اعتقادند که سینما اندیشه است و نیازمند تحمیل اندیشه از حوزه‌های دیگر نیست و سیاست از منظر سینماگر هم مورد ارزیابی قرار می‌گیرد.

این کارشناس سینما گفت: سوال اصلی دیگر این است اگر انتخابات یک بحث اجتماعی پایه‌ای است اگر سینماگر بخواهد در این زمینه عمیق شود باید به واقعیت‌های اجتماعی توجه کرده و از توهمات اجتماعی بپرهیزد.

بر این اساس چگونه سینما به مشارکت بیشتر در انتخابات کمک می‌کند؟ صرفا پرداختن به مسائل انتخاباتی نامزدها و یا واقعیت‌های اجتماعی؟

دکتر ناصر هادیان نیز با مطرح کردن این نکته که در۲۰۰ سال اخیر مشارکت در امر سیاسی و تصمیم‌گیری به صورت نهادمند امر مطلوبی بوده است و چون با ارزش­های جامعه عجین شده است قابل توجه است.

دکتر هادیان درباره رابطه سینما با انتخابات گفت: ممکن است برخی اقدام به ساخت تیزرهای تبلیغاتی کنند و یک فرد بر اساس سود و زیان اقدام به ساخت تیزر انتخاباتی می‌کند. اعتراضی به این قسمت نداریم، اما مهم سینما و تبعات آن است. وی با تاکید براین نکته که انتخابات یک حق است تا تکلیف و اعمال یک حق بستگی به فرد دارد ادامه داد: من معتقد به اعمال این حق هستم اما موافق نیستم این امر مستقیم مورد توجه سینما قرار گیرد. سینمای اصغر فرهادی طرح بحث می‌کند و قضاوت را به مخاطب واگذار می‌کند و این شیوه خوبی است. اگر سینما بتواند بدون جهت‌گیری خاص طرح موضوع کند و تبعات مشارکت و یا عدم مشارکت را در معرض مردم قرار دهد و سپس مردم تصمیم بگیرند. اگر قرار است برای مشارکت در انتخابات یک بسیج عمومی ‌شکل گیرد باید به این صورت باشد.

سخنران بعدی دکتر محمد هادی کریمی کارگردان و نویسنده سینما بود. او با اشاره به این موضوع که سیاست و سینما و دخالت سینماگران در سیاست بحث کلی است، گفت: از بررسی سیاست در نگاه اول، مسئله انتخابات برجسته می‌شود درصورتی که گستره سیاست و حضور هنرمندان در این عرصه می‌تواند وسیع تر باشد و انتخابات نمود بارزی است که همه شاهدش هستیم. هنر هفتم هنری جهانگیر است و از ابزارهای نظامی کارکرد بیشتری دارد. کریمی ادامه داد: طبیعی است در سال ۷۶ سینماگران وارد عرصه انتخابات می‌شوند اما سینماگران با نگاه حزبی وارد این عرصه نشده بلکه ایدئولوژیک پای به انتخابات گذاشتند.

او در پایان گفت: آیا هنرمندان می‌توانند برای تبلیغات انتخاباتی به­رغم حرکت‌های شتابزده و انتخاباتی رفرنس باشند؟ معتقدم می‌توانند و شاید چیزی که موجب می‌شود این سوتفاهم‌ها از بین برود، هنرمندان رفرنس بودن خود را با ورود به مباحث تخصصی حفظ کنند و مشارکت درست و مطلوب را از این طریق بالا ببرند.

سپس محمد مهدی عسگرپور کارگردان و نویسنده سینما مطالب خود را ارائه داد. او با اشاره به این نکته که موضوع سینما به معنای هنر هفتم و پیوند آن با مفهوم کلی سیاست و جزیی‌تر، انتخابات می‌تواند جذاب باشد، گفت: گاهی یادمان می‌رود در چه دوره‌ای، چه کردیم. در داخل کشور متوجه می‌شویم که سینما مهم و تعیین کننده است و در زمانی که ما را تروریست خطاب می‌کنند مرحوم کیارستمی برنده نشانی سینمایی در عرصه بین‌الملل می‌شود. این کارگردان سینما عنوان کرد: بسیاری از نقش‌های کلیدی سینمای ایران به تدریج از آن گرفته شد. چه چیزی موجب می‌شود بسیاری از موضوعات از جمله انتخابات در سینما نباشد؟ ما مهمترین جایزه‌های دنیا را می‌گیریم و سینمای ایران قدرت دارد. او افزود: به­عنوان فیلمساز نمی‌توانیم از کنار این مسئله عبور کنیم. سینما جنبه‌های انتقادی بیشتری دارد. برخی نگاه ژورنالیستی یا توریستی به رویدادهای سینمایی دارند؛ وجه غالب فیلم‌های کن سیاسی است اثری از آرژانتین می‌آید که به سیاست‌های دولت انتقاد می­کند.

دکتر مجید حسینی نیز در ادامه این نشست گفت: از ۱۳۸۰ به بعد، انتخابات در کشور سینمایی شد. انتخابات وجه نمایشی و سینمایی پیدا کرد. ماجرا از مناظرات انتخاباتی شروع می‌شود؛ یک روایت و داستان و از نقطه‌ای به بعد فرم‌های سینمایی وارد اداره انتخابات می‌شود.

حسینی با بیان اینکه انتخابات در ایران وجه سینمایی داشت که سرکوب‌گر و رهایی بخش بود عنوان کرد: انتخابات و مناظره نمونه‌ای از آن است. در این دوره کاندیداها به عنوان نقش‌های برجسته همه چیز را نقد می‌کنند و نمایش با کاراکترهای قوی و مثبت است و این کارناوال زمانی به اوج می‌رسد که همدیگر را می‌توانیم در یک مناظره نقد کنیم. وی تاکید کرد: بازنمایی جهان توسط سینما و انتخابات شبیه هم است و در ایران نیز انتخابات نمایشی و به فرم‌های سینمایی نزدیک‌تر می‌شود و سینما نیز از انتخابات اثر می‌پذیرد.

این استاد دانشگاه با اشاره به واکنش‌های سیاسی به فیلم‌های «جدایی نادر از سیمین» و «اخراجی‌ها» پس از وقایع ۸۸ توضیح داد: انتخابات موجب می‌شود این دو فیلم که جز پرفروش ترین فیلم‌های آن دوره شوند در فرم انتخابات تعریف شوند. این استاد دانشگاه توضیح داد: سینما صحنه‌هایی را به ما نشان می‌‌دهد که هنوز رخ نداده و رویاهای شکل گرفته در سیاست رو به نابودی است؛ این ناامیدی و از هم پاشیدن رویاها در آثار سینمایی دیده می‌شود.

دکتر الهه کولایی نیز در این نشست اظهار کرد: نهاد انتخابات نهادی پذیرفته در متن تحولات جامعه بشری است و هیچ نظامی خود را از مطالبات مردم نمی‌تواند جدا کند یا در برابر آن بایستند. نظام‌های سیاسی سال‌هاست تابلویی را به مردم نشان می‌دهند که در آن خواسته‌های مردم و ظرفیت مناسب برای تامین خواسته‌های مردم دیده می‌شود. وی ادامه داد: نه تنها در نظام‌های بسته بلکه در نظام‌های باز و دموکراتیک شاهد استفاده از ابزار هنر و به عبارتی سینما هستیم بنابراین در متن مبارزه قدرت و بدست اوردن آن و گرفتن سهم بالاتری از رای به سهم سینما اشاره می‌کنم.

او همچنین تاکید کرد: معتقدم سیاسی بودن سینما و استفاده‌های سیاسی از سینما در دهه‌های گذشته زمانی که نظام های ایدئولوژیک سعی می‌کردند اهداف خود را از طریق سینما به مردم معرفی و بر ذهن مردم منطبق کنند تا از این طریق شاهد افزایش استفاده از ابزار هنر برای ارتقای مشروعیت نظام‌های سیاسی باشیم.

تغییر در استانداردهای زندگی، تصویرسازی‌ها، شکل دادن به شیوه زندگی از کارکردهای سینما است. با توجه به تفاوت نظام سیاسی پس ازانقلاب، نگاه به سینما، رویکرد سیاسی اجتماعی را گسترش داده است اما هرچه نهاد انتخابات اهمیت بیشتری پیدا کرده به تناسب تغییر ذائقه جامعه و نگرش های حاکم و باورها، سینما کوشیده این تصویرها را به نمایش بگذارد.

کولایی تاکید کرد: قرار دادن مردم در میزان تاثیرگذاری رای و به موازات آن ایجاد این آگاهی، موجب بهره برداری از ابزار سینما در انتخابات شده است و کسانی که به دنبال کسب رای بیشتری هستند از این ابزار بیشتر استفاده می‌کنند.

دکتر یوسف مولایی نیز با اشاره به نظام انتخاباتی گفت: کسی که هنرمند است در دوره انتخابات به دوره سیاست پای می‌گذارد و نگران است سیاست این اندوخته را به تاراج ببرد و تلاش می‌کند بین وظیفه اجتماعی خود و نگاه انسانی موازنه‌ای را برقرار کند.

وی ادامه داد: سینما حد و مرزی ندارد و همه چیز را می‌توانید وارد سینما کنید. در هنر دو بعد اساسی می‌بینم تکنیک شامل استفاده از ابزار که اکتسابی است و دوم زیباشناسی که هنر را جذاب می‌کند. این بخش را نمی‌توان با ابزار کسب کرد. او بانقل قول از هابل گفت: در کار سیاست داشتن ذوق بالاتر از داشتن مدرک است. اگر هنری دغدغه‌ای نداشته باشد تنها تکنیک است .هنر برای رفع نیازی در انسان بوجود آمده و چه نیازی بالاتر از حق نیاز؟ در عالم هنر ذوق و قریحه و اخلاق تشکیل دهنده عنصر واقعی هنر است و هر انسانی در هر دمی‌ که نفس می‌کشد این حق را برای دیگری نیز قائل می‌شود.

وی تاکید کرد: اگر هنر محدود به ابزار و تکنیک و تهی از زیباشناسی و اخلاق و انسانی باشد سینما در اختیار قدرت قرار می‌گیرد. وقتی درباره سینماگر صحبت می‌کنیم از انسانی اخلاقی حرف می‌زنیم که از هنر سینما استفاده می­کند تا برای حق حیات انسان‌ها تلاش ‌کند.

درپایان نشست باحضور دکتر محمدرضا تخشید، رییس دانشکده حقوق و علوم سیاسی لوح تقدیر به سخنرانان تقدیم شد.