سیاست خارجی چین در خاورمیانه با تأکید بر آمریکا

 در تاریخ سه‌شنبه 30 آبان 96 جلسه سخنرانی‌ای با همکاری انجمن و گروه مطالعات منطقه‌ای دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، تحت عنوان " سیاست خارجی چین در خاورمیانه، با تأکید بر آمریکا "  با حضور یک هیئت چینی به سرپرستی دکتر یو جوان هو، استاد دانشگاه علوم اجتماعی شانگهای و رئیس برنامه تحقیقات ملی " ناآرامی در خاورمیانه " برگزار شد. از دیگر میهمانان این برنامه دکتر بهزاد شاهنده و دکتر سیدحامد موسوی از اعضاء هیئت‌علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران بودند.

سخنران نخست دکتر یو جوان هو بود. وی در خصوص تکامل وضعیت خاورمیانه نیروهای خارجی و داخلی را در این مورد دخیل دانسته و در سطح بین‌المللی از کشورهای چین، روسیه، آمریکا و نیز اتحادیه اروپا نام برد و در سطح داخلی چند عامل را قابل‌توجه معرفی کرد:

1-    روابط خود کشورها و دولت‌ها در سطح منطقه‌ای

2-    بیداری اسلامی از 2010

3-    بهار عربی، فرایندی در قالب نوسازی و توسعه دموکراسی(دکتر یو از آن به‌عنوان خزان یا زمستان عربی نام می‌برد)

4-    فتنه‌ها و آشوب‌هایی که در کشورهای عربی رخ‌داده و دربرگیرنده پیچیدگی‌های ژرفی است

5-    توزیع قدرت در سطح راهبردی که به‌هرحال از فرایند واسازی(Déconstruction)  و به سمت بازسازی و درنهایت به سمت ایجاد توازن مجدد حرکت کرد.

وی همچنین در خصوص روابط دوجانبه بین کشورهای منطقه و چین می‌گوید، شکل‌گیری این روابط به 2000سال قبل می‌رسد و در دوره معاصر بازه زمانی 1956 تا 1999 که روابط چین با کشورهای منطقه شکل گرفت: اولین کشور مصر بود و آخرینش اسرائیل. بعد از جنگ سرد خواست چین، برقراری روابط برابر و متعادلی با کشورهای منطقه، تعمیق و گسترش روابط در سطوح مختلف سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و دیگر حوزه‌ها بود.

کشورهای عربی، به همراه ایران بزرگ‌ترین تأمین‌کننده انرژی و طرف تجاری چین هستند. تفکر کنونی چین این است که در شرایط کنونی منطقه خاورمیانه به‌عنوان یک قدرت جهانی در حال ظهور مسئولیت‌پذیر و مسئول باید نقش مهم دو حائز اهمیتی را در خاورمیانه ایفاء کند و با توجه به دیپلماسی آرامی که چین داشته بود باید از این سطح عبور کند و بتواند نقش فعالانه‌تری داشته باشد و به‌عنوان یک قدرت مسئول عمل‌گرا در جهت ثبات و توسعه منطقه خاورمیانه نقش داشته باشد.

دکتر موسوی سخنران بعدی، از دو عامل که موجبات تشدید نگرانی آمریکا نسبت به رشد چین شده است، نام برد: یکی  بحران اقتصادی آمریکا و آن دیگری مسئله عدم استقبال از جنگ در میان آمریکائیان است. چون در داخل آمریکا طرفداری برای جنگ خارج از مرزهای آمریکا وجود ندارد باعث شده است تا آمریکا مداخلات نظامی خود را محدود کند.

چین به‌عنوان یک قدرت نوظهور دیر یا زود مجبور است در مسائل خاورمیانه بیشتر دخیل شود. ازآن‌رو که این منطقه یک منطقه ژئواستراتژیک است اما به‌محض اینکه این اتفاق بیفتد یک تقابل جدی با آمریکا خواهد داشت و در این میان آنچه مهم است زمان‌بندی این اتفاق است که چه زمانی رخ خواهد داد.

دکتر شاهنده دیگر میهمان این برنامه ضمن معرفی کتاب جدید خود چین: روابط با آمریکا و ایران، اقتصاد را عامل حرکت سیاست خارجی دانست و از سه دوره سیاست داخلی‌ای که چین پشت سر گذاشته است نام برد:

1-    دوران مائو، که سیاست خارجی محافظه‌کارانه برخورد می‌کرد و یک‌زمان 27 ساله را دربرمی گرفت. از جنبش‌های مردمی حمایت می‌شد و جنبش‌های انقلابی و ایدئولوژی در رأس کار بود.

2-    دوران دنگ شیائو پینگ، سیاست درهای باز . باکشورهای جهان براساس منافع اقتصادی و ملی خود ارتباط برقرار کردند. یکی از موفقیتهای چینی ها در این دوره این بود که تمام هم و غم آنها این بود که با تمام کشورهای جهان روابط اقتصادی خود را گسترش دهند.

3-     دوران شی جین پینگ، خواهان به رسمیت شناخته شدن قدرت و موقعیتشان در نظام بین‌الملل هستند. نقش فعال‌تری را در نظام بین‌الملل دنبال می‌کنند.

4-    دکتر شاهنده با توجه به سفر اخیر ترامپ به شرق سیا به نکته حائز اهمیتی اشاره‌کرده و گفت: در سفر اخیر رئیس‌جمهور آمریکا به شرق آسیا، وی بجای استفاده از واژه آسیا – پاسیفیک که در زمان رؤسای جمهور قبلی آمریکا همیشه بکار برده می‌شد، از واژه ایندو – پاسیفیک استفاده کرد که در آن می‌توان  واردکردن هندوستان به معاملات منطقه‌ای را مشاهده کرد و به عبارتی اعلام این موضوع به چین است که آمریکا می‌خواهد در منطقه بزرگ‌تری عملیات انجام دهد.  این موضوع خواه‌ناخواه، روی منطقه ما نیز تأثیرگذار خواهد بود و ما حضور بیشتر چینی‌ها را در منطقه خواهیم داشت. 

در پایان سخنرانان به سؤالات حضار پاسخ دادند.