اخبار و رویدادها
گزارشی از نخستین همایش "امداد و نجات؛ مدیریت و مسئولیت از منظر فقه و حقوق"
گزارشی از نخستین همایش "امداد و نجات؛ مدیریت و مسئولیت از منظر فقه و حقوق"
با مشارکت عالی‌ترین حوزه علمی و پژوهشی کشور برگزار شد
نخستین همایش "امداد و نجات؛ مدیریت و مسئولیت از منظر فقه و حقوق"
موسسه تحقیقات علوم جزائی و جرم شناسی دانشکده حقوق و علوم سیاسی، با همکاری سازمان هلال احمر ایران، نخستین همایش "امداد و نجات؛ مدیریت و مسئولیت از نظر فقه و حقوق" با حضور وزیر علوم، تحقیقات و فناوری، دستیار ویژه رئیس‌جمهوری درحقوق شهروندی، رئیس دانشکده حقوق و علوم سیاسی، رئیس موسسه تحقیقات علوم جزائی و جرم‌شناسی و جمعی دیگر از مسئولان کشوری در تاریخ 12 اردیبهشت 96 در تالار فردوسی دانشگاه تهران برگزار کرد. در ابتدای این همایش دکتر فیروز محمودی‌جانکی، رئیس موسسه تحقیقات جزایی و جرم‌شناسی دانشگاه تهران و رئیس این همایش، درباره ضرورت برگزاری «امداد و نجات؛ مدیریت و مسئولیت ازمنظر فقه و حقوق» گفت: درمورد امدادگرانی که درحوزه امداد و نجات کمک حال آسیب‌دیدگان هستند، معمولا از دیدگاه عموم درحوادث و سوانح مهم این است که کمک‌رسان هستند، اما از بُعد حقوقی مسأله‌ای مطرح می‌شود که ممکن است برای امدادگری که درحوادث سخت و طاقت‌فرسا انجام‌وظیفه می‌کند، خطر ایجاد شود یا اینکه ممکن است درحین عملیات امدادرسانی برای نیازمندان به کمک حادثه‌ای رخ دهد و این موارد منشأ شکل‌گیری حوادث حقوقی شوند و اینجاست که بحث مسئولیت اشخاص مطرح می‌شود.
وی ادامه داد: آنچه که مهم است، این است که به‌طور خاص امدادگر چون وظیفه تعریف‌شده‌اش این است که دراین مواقع خود را به خطر بیندازد، مانند حادثه پلاسکو که اینجا بعد ایثار مطرح است اما اگر برای امدادگر اتفاقی بیفتد، نیاز به حمایت حقوقی و کیفری دارد. محمودی تأکید کرد: صمیمانه ازجمعیت هلال‌احمر سپاسگزارم. همه نهادها درجریان انجام وظایف سازمانی با مشکلاتی مواجه می‌شوند که نیاز به تأمل دارد و با اقدامات اجرایی قابل رفع و رجوع نیستند و باید درموردشان فکر شود و به جمع‌بندی علمی رسید و اینکه بعضی مواقع ما فراموش می‌کنیم که این نیازها و مشکلات را ازطریق همفکری با دانشگاهیان و اهل علم و سازمان‌های مربوطه درمحیط فارغ ازمحیط اداری حل‌وفصل کنیم که جمعیت این کار را انجام داده است .علم نافع علمی است که درخدمت مردم کاربردی، روا و پایا باشد.
دیگر سخنران این همایش سیدامیرمحسن ضیائی رئیس جمعیت هلال احمر ایران بود، وی مطالب خود را چنین اظهارکرد: مهمترین اقدامات هلال احمر در سطح ملی و بین المللی پاسخ به سوانح و حوادث است، در واقع در دهه گذشته شاهد تغییر و افزایش شیوع سوانح طبیعی در دنیا بودیم تا جایی که ۷۵۰ هزار نفر از مردم جهان در سوانح طبیعی از بین رفته و سالانه ۲۰۰ میلیون نفر تحت تاثیر سوانح بزرگ قرار گرفتند، لذا در این زمینه باید تدابیر لازم برای کاهش میزان آسیب پذیری جوامع و رفع مشکلات آن ها برای مواجهه با این تغییرات در نظر گرفته شود.
وی ادامه داد: تدوین قانون مقررات و استاندارها در مدیریت بحران از اهمیت بسیاری برخوردار است و پاسخ به سانحه بخش کوچکی از موضوع مدیریت بحران است و در این زمینه نکته قابل اهمیت توجه به پیشگیری، کاهش ریسک و خطر پذیری و آمادگی مبتنی بر ریسک است؛ عملکرد صحیح در این حوزه‌ها می‌تواند ما را در پاسخ صحیح دادن به حوادث کمک کند.
به گفته رئیس جمعیت هلال احمر، اکنون قانون مدیریت بحران در مجلس در حال بررسی است، اما در این زمینه نیازمند برنامه ملی مدیریت بحران هستیم تا بتوانیم بر مبنای الزامات و استاندارهای لازم، قوانین مورد نیاز را تدوین کنیم.
ضیائی در ادامه با اشاره به اینکه دانشگاه به عنوان نهاد توسعه و دانش باید در صحنه جامعه نقش علمی خود را ایفا کند، گفت: امروزه دانشگاه‌ها از مرز دیوارها عبور کرده و به سمت جامعه حرکت کرده است، بر این اساس هلال احمر آماده است تا بسیاری از مشکلات و موانع پیش روی خود را به دانشگاه‌ها عرضه کرده و از راهکارهای آن ها بهره ببرد.
دکتر ضیایی با تأکید بر اینکه دستگاه‌ها باید الزامات قانونی‌شان مشخص شود، خاطرنشان کرد: موظفین امدادرسانی درحوادث، مسئولیت‌های خاصی دارند و دراین زمینه نیز باید به صورت جزیی نظرات و بررسی‌های کارشناسی جمع‌آوری و درقالب قانون استاندارد یا دستورالعمل مناسب برای این مسئولیت‌ها تدوین شود. وی در پایان بیان گفت: هلال احمر آماده است تا بسیاری از مشکلات و موانع پیش روی خود را به دانشگاه ها عرضه کرده و از راهکارهای آن ها بهره ببرد، علاو ه بر آن ها بارها بر این مهم تاکید کرده است که هر کجا هلال احمر نیازمند فناوری خاصی باشد که در دانشگاه ها قابل ایجاد است؛ حاضریم تا همکاری کامل در این زمینه داشته باشیم.
دکتر محمد فرهادی، وزیر علوم، تحقیقات و فناوری نیز دراین همایش شرکت داشتند و دیدگاههای خودرا با بیان اینکه جمعیت هلال‌احمر ایران یکی از بزرگترین جمعیت‌های مردم‌نهاد جهان است آغاز کردند. ایشان درادامه با اشاره به این موضوع که شاید از نظر ابعاد و نوع کارهایی که انجام می‌دهد جزو ١٠ مورد اول دنیا هم باشد، گفت: جمعیت‌هایی در دنیا هستند که در زمینه امداد و نجات از ایران الگو می‌گیرند. هلال‌احمر ایران زبانزد است و خیلی خوب پیش رفته است. وی ادامه داد: در زمینه فعالیت‌های هلال‌احمر و مسئولیت‌های ناشی از امداد و نجات و مدیریت بحران، چالش‌های مهمی از منظر حقوقی وجود دارد. در بعضی از موارد نهادهای مختلفی در زمینه امداد و نجات مداخله می‌کنند و مهمترین چالش در این زمینه بررسی و ارایه راهکارهایی برای رفع ابهامات و تعارض اختیارات نهادهای پیشگیری و مدیریت در زمان امداد و نجات است. امیدوارم با این بررسی‌ها دخالت‌ها کم و تکلیف هر نهاد مشخص شود. به‌عنوان مثال در یک حادثه از یک طرف هلال‌احمر و از طرف دیگر شهرداری و ستاد مدیریت بحران وارد می‌شوند. البته گاهی نهادهای دیگر هم مدعی اختیار می‌شوند اما وقتی که زمان مسئولیت فرا می‌رسد، برخی شانه خالی می‌کنند و مسئولیت را به گردن دیگران می‌اندازند. فاجعه پلاسکو مثال مناسب این موضوع است. یکی از مهمترین چالش‌ها تداخل اختیارات است و برخی نهادها حاضر نیستند که از قانون تبعیت کنند. قانون یک چیز است و اجرای دقیق آن چیز دیگری است. فرهادی با بیان اینکه برای اینکه هلال‌احمر بتواند بدون دغدغه به ارایه خدمت امداد و نجات بپردازد، لازم است از حمایت‌های ویژه برخوردار شود، افزود: مهمترین مسأله در حوادث و امداد و نجات این است که شکل مدیریت‌ها از حالت شهری و اداری به حالت فرماندهی دربیاید. همچنین از طرف دیگر حمایت حقوقی و قانونی هم اهمیت دارد. در کنار این مشکلات مسأله تعامل با نهادهای بین‌المللی هم مطرح است که البته در این زمینه هلال‌احمر جمهوری اسلامی ایران همکاری خوبی در بخش بین‌المللی دارد و امیدوارم جمعیت هلال‌احمر و مدیران اجرایی به برگزاری چنین همایش‌هایی به شکل جامع‌تر اقدام و حتی همایش‌هایی با مشارکت نهادهای بین‌المللی و صلیب‌سرخ برگزار کنند.
بر اساس کرامت انسانی موظفیم در هر شرایطی به انسانی که نیاز به امداد و نجات دارد کمک کنیم
الهام امین‌زاده، دستیار ویژه رئیس‌جمهوری نیز در این همایش گفت: براساس کرامت و شأن انسانی موظف هستیم در هر شرایطی به انسانی که نیاز به امداد و نجات دارد، رسیدگی کنیم. اما اینجا، هم مسئولیت امداد و نجات هست، هم تکلیف شهروندی برای هر شهروندی هم حق شهروندی، بنابراین حقوق شهروندی اقتضا می‌کند که ما از شهروندانمان هم انتظار داشته باشیم و هم به آنها حقشان را بدهیم، بنابراین در حوزه امداد و نجات صرفا نمی‌توانیم بگوییم که سازمان‌های اجرایی مردم‌نهاد مانند جمعیت هلال‌احمر و صلیب‌سرخ این وظیفه را دارند. این کار باید توسط همه انجام شود.
امین‌زاده با بیان اینکه از ابتدای دولت در سال ٩٢ هلال‌احمر به دنبال اختصاص زمین برای زمانی است که اتفاقات غیرمترقبه تهران را تحت‌تأثیر قرار دهد، گفت: در این زمان ما هیچ امکانی نداریم برای اینکه مصدومان خودمان را در اراضی اسکان دهیم و به درمان آنها بپردازیم، اراضی وسیع در شمال شرق، شمال غرب و جنوب را شناسایی کردیم که وسیع باشند. با توجه به بلندمرتبه‌های انجام شده در تهران هنگام زلزله به هیچ عنوان کار امداد و نجات امکان‌پذیر نیست و ما نیاز به یک زمین وسیع داریم که به سرعت بتوانند چادرهای امداد و نجات را در آنها مستقر کنند. این کار مستندسازی شد و حدود دو‌سال پیش در اختیار هلال‌احمر قرار گرفت که از این جهت نگرانی نداریم.
در ادامه دکتر علی لیالی، معاون حقوقی و امور مجلس جمعیت هلال‌احمر در رابطه با ضرورت برگزاری این همایش گفت: شاید یک‌سال پیش بود که معاونت محترم حقوقی جمعیت هلال‌احمر موضوع کمبود یا نبود قوانین حمایتی از امدادگران هلال‌احمر را به‌عنوان یک چالش مطرح کردند و از همان زمان به این موضوع پرداخته شد و مذاکرات با دانشگاه تهران ادامه پیدا کرد تا درنهایت به برگزاری این همایش منجر شد. با حمایت و پشتیبانی رئیس محترم جمعیت انگیزه ما مضاعف شد که این همایش را با مشارکت عالی‌ترین حوزه علمی و پژوهشی کشور یعنی دانشگاه تهران برگزار کنیم.
